كتب طبى انتزاعى جلد 5

اشاره

و اين فن هر چند بحربى پايانست ما آنچه خلاصه آن باشد در مقدمه و دو باب ايراد كنيم انشاء الله تعالى.

اما مقدمه در تعريف و تقسيم او بدانكه طب علم است باحوال بدن انسان از جهت صحت و زوال آن تا بدان محافظت صحت حاصله و استرداد زايله كنند و بر اين تعريف شكوك بسيار ايراد كرده اند و ما از آنجمله به پنج اكتفا كنيم.

كتب طبى انتزاعى (فارسى) (نفائس الفنون في عرائس العيون)، ج 5، ص: 110

اول آنكه اكثر طب ظنى است و ظن مقابل علم پس تعريف او بعلم خطا باشد.

دويم آنكه اگر مراد باحوال جميع احوال است بايد كه هيچكس طبيب نباشد و اگر بعضى از آن همه مردم طبيب باشند.

سيم آنكه غرض ازو متصور الحصول نيست چه حفظ صحت تحصيل حاصل است و استرداد آن اعاده معدوم و اين هر دو محالند.

چهارم آنكه اگر مراد بصحتى كه بطب محافظت و استرداد آن كند جميع صحت ها است بسيارى از صحت آنست كه محافظت آن ممكن نيست و بسيارى آنكه اگر زايل شد استرداد آن صورت نبندد و اگر بعض است آن بعض معين است يا غير معين و بر هر دو تقدير تعريف درست نباشد.

پنجم آنكه حق تعالى اگر تقدير صحت كرده است هيچ حاجت بطب نيست و اگر تقدير مرض كرده طب فايده ندهد جواب اول آنست كه لا